Mój malutki świat: Katedra oliwska

W 1186 roku w wyniku darowizny Sambora I pochodzący z z klasztoru w Kołbaczu koło Szczecina wywodzący się z duńskiego Esrum cystersi otrzymali niewielkie osady: Salcowitz, Clbamowi, Starkow, Stanowe, Gransowi, Sincimitz oraz nieznaną z nazwy, tę, w której przybysze założyli klasztor zwąc go (a w konsekwencji i wieś) Oliwą. Cystersi nie mieli na tych terenach łatwego życia. W 1226 i 1234 r. opactwo najechali Prusowie paląc zabudowanie i mordując mnichów.W połowie XIII w. klasztor był napadany i grabiony przez rycerzy Zakonu Krzyżackiego. XIV w. dzięki nadaniom książąt pomorskich opactwo oliwskie stało się właścicielem rozległych majętności. W 1350 r wybuchł wielki pożar, który zniszczył całkowicie klasztor i część osady. Utracone zostało wtedy późnoromańskie wyposażenie świątyni. Odbudowa trwała do początku XV w. W 1433 roku klasztor został spustoszony przez husytów. Kolejne zniszczenia i grabieże były wynikiem wojny trzynastoletniej. W 1577 roku protestanckie wojska Gdańska zniszczyły klasztor biorąc odwet za poparcie przez cystersów oliwskich dla Stefana Batorego. W 1582 roku klasztor został odbudowany dzięki odszkodowaniom wypłaconym przez gdańszczan i darowiźnie króla.
kolejne zniszczenia przyniósł potop szwedzki. Zrabowane dzieła można zobaczyć w miejscowości Skokloster.
W 1660 roku został zawarty w Oliwie pokój, który pozwolił na rozwój klasztoru przez ok 40 lat. Po tym okresie nastąpiły zniszczenia związane z wojną północną (1700-1721 r) i wojną sukcesyjną (1733-1734 r). Lata 1740-1782 dzięki mądrej polityce ówczesnego opata Rybińskiego były okresem rozkwitu opactwa. I rozbiór Polski (1772 r.) grunty klasztoru zostały przejęte przez władze Prus. Ostatnim kandydatem na cystersa był Wojciech Lisowsi przyjęty w 1804 r. 1 października 1931 po 645 latach istnienia nastąpiła kasata zakonu. Kościół św. Jakuba został przekazany gminie ewangelickiej, pozostałe dobra parafii katolickiej.
W czasie II Wojny Światowej spłonęły wieże katedry, pałac opacki i szafarnia. W 1992 papież Jan Paweł II ustanowił Archidiecezję Gdańską z siedzibą w Oliwie, bazylika została podniesiona do rangi archikatedry.
.

Zwiedzaliśmy trochę chaotycznie, słuchając grania organów. Wielu, jeśli nie większości zabytków nie sfotografowałem, a ołtarz główny był w remoncie. Poniżej to, co udało mi się uchwycić na kawałku krzemowej płytki.

Fasada i bryła budynku

Organy

Duże organy z lat 1763-178. Rokokowe zbudowane przez Wulfa z Ornety na zlecenia opata rybińskiego. Po udanej przebudowie tzw. małych organów został Jan Wulf wysłany przez opata na nauki do Holandii, skąd powrócił w 1763 r. już jako cysters. Przy pomocy kilkunastu braci zakonnych znających rzemiosło stolarskie rozpoczął budowę organów. Organom nadano kształt podkowy i spiętrzono w trzech kondygnacjach ze względu na konieczność zmieszczenia ich w wąskiej nawie. Wulf budował organy przez 25 lat. Organy miały 83 głosy (rejestry) utworzone z 5 tys. piszczałek. W 1863-1865 organmistrz Kaltschmidt ze Szczecina dokonał napraw, przeróbek i dodał jeszcze jeden rejestr - eolinę imitującą skrzypce.
W okresie międzywojennym organy przeszły remont (wymieniono 2/3 piszczałek). W 1955 roku przeprowadzono kolejną renowację i rekonstrukcję - dodano kolejny rejestr naśladujący dźwięk dzwonków. W 1966-67 dobudowano pozytyw.
Obecnie organy stanowią połączenie 3 instrumentów: organów dużych (87 głosów), organów małych (14 głosów) i pozytywu (9 głosów) z łączna liczbą 110 głosów i 7876 piszczałek (największa ma 10,7 m wysokości).

Jednakże nic tu po opisach - trzeba to usłyszeć i było nam to dane...

W centralnej części znajduje się witraż z 768 r ukazujący Madonnę z Dzieciątkiem w promienistej aureoli.

Fragment prezbiterium

Ambona

Ambona wykonana jest z drewna lipowego i pochodzi z drugiej poł. XVIII wieku

Płyta nagrobne wmontowana w ścianę nawy południowej

Kaplica Mariacka

Kaplica Mariacka zwana Polską została urządzona przez opata Konarskiego w 1599 r. We wnętrzu znajduje się marmurowy ołtarz z 1681 r. z onrazem "Wskrzeszenie Piotrowina" i "Madonna".
W głębi po prawej widoczny Feretron Matki Boskiej Oliwskiej wykonany w 1788 r. - zabytek sztuki złotniczej.

Sklepienie

Ołtarz Trójcy Świętej

Dawny ołtarz główny kościoła Trójcy Świętej w Oliwie. Zabytek renesansowej sztuki snycerskiej. Ufundowany przez mnicha Rafała Kosa w 1606 r. zrekonstruowany został w 1903 i 1984 r.

Kaplica Chrzcielna

Barokowa kaplica Chrzcielna dobudowana w latach 1610 - 1612 r. Na ołtarzu znajduje się płaskorzeźba z białego stiuku Ignacego Muellera z Sopotuz przedstawiająca św. Jana Nepomucena klęczącego przed Matką Boską z Dzieciątkiem. Po bokach stoją figury Wacława i Floriana. Rokokowy wystrój kaplicy pochodzi z 1745 r.

Grobowiec rodziny Kosów

Renesansowy grobowiec rodziny Kosów z XVII w. wykonany przez gdańskiego rzeźbiarza Willema van den Blocka z marmuru, piaskowca oraz polichromowany.

*****

Krużganki

Pochodzące z lat 1350-1355 krużganki-korytarze klasztoru stanowią najstarszą część zabudowań klasztornych. Tworzą czworobok zamykający wewnętrzny ogródek-wirydarz. W krużgankach znajdują się cenne malowidła oraz portale.

W skrzydle wschodnim znajduje się bogato rzeźbiony barokowy portal z XVII w. osłaniający gotyckie wejście do kapitularza. Po bokach portalu są płaskorzeźby postaci świętych: Alberyka i Stefana; u góry łaciński napis głosi: "Miejsce to brzydzi się rozpustą, miłuje pokój, karze szemrania, zachowuje prawo, szanuje dobrych."

W północnym skrzydle krużganków znajdują się dwa wielkie marmurowe portale prowadzące do południowej nawy kościoła. Ufundowane zostały przez opata Kęsowskiego (herby), na zachodnim widnieje data 1660. Portale ozdobione są alabastrowymi figurami: w zachodnim Matka Boska, we wschodnim - figura błogosławionego Zbawiciela z kulą ziemską

Portal w części północno-zachodniej krużganków przeznaczony był braci konwersów. Portal w części północno-wschodniej krużganków przeznaczony był dla braci kapłanów.

---

Refektarz

Renesansowe sklepienie refektarza wykonane przez mistrza gdańskiego Bartłomieja Piperi pochodzi z lat 1593-94. Ściany obite są dębowymi boazeriami z końca XVI w. Nad boazerią znajduje się fryz portretowy z 50 portretami opatów oliwskich. Wyżej namalowane na ścianach są obrazy z życia św. Bernarda, a koło okien wyobrażenia "dobrych uczynków". Pas fryzu przerywają ozdobne wsporniki renesansowe, polichromowane, na tarczach malowane herby fundatorów odbudowy sali w 1594 r.