Biecz - perła Podkarpacia

Biecz to niewielkie miasto w powiecie gorlickim położone nad Ropą. Układ miasta nie zmienił się od czasów jego świetności, którą przeżywało 400 lat temu.
Historia osadnictwa na tych terenach sięga młodszej epoki kamienia. Wyraźne ślady osadnictwa stałego pochodzą ze średniowiecza IX-X w. - na wzgórzu zamkowym znajdował się wtedy gród, na miejscu którego w XIV w. zbudowano zamek zwany Zamkiem królowej Jadwigi. W dokumencie Konrada Mazowieckiego z 1228 dotyczącym sprowadzenia Krzyżaków do Polski spisanym na bieckim zamku nazwa Biecz występuje w formie Beze. Lokację na prawie magdeburskim uzyskał prawdopodobnie ok. 1257 r od Bolesława Wstydliwego. Od 1306 r. był miastem królewskim. W okresie walk o zjednoczenie Polski od września 1311 do kwietnia 1312 na bieckim zamku przebywał Władysław Łokietek wraz z całym dworem. Stąd wzięła się tradycja, że Biecz wówczas był stolicą Polski. Prawa miejskie Biecza potwierdzone zostały przez Kazimierza Wielkiego w 1363 r. W Bieczu znajdowały się 4 zamki stanowiące rezydencje królewskie
W XV i XVI w. Biecz przeżywał rozkwit dzięki kierowanemu przez to miasto handlu Rzeczpospolitej z Węgrami. Z Węgier sprowadzano wino, a  Biecza na południe wędrowały sól, żelazo i wełna.


Po spustoszeniu przez potop szwedzki, zarazy i pożary Biecz od połowy XVII w. podupadać. Podupadał również handel winem oraz rzemiosło. Kres świetności miasta nastąpił wraz z I rozbiorem Polski, kiedy Biecz znalazł się w zaborze austriackim, oraz likwidacją powiatu bieckiego i sądownictwa grodzkiego.



My natomiast natrafiliśmy miasto w remoncie.

Spis treści:

• Ratusz
• Kolegiata Bożego Ciała
• Baszta katowska
• Baszta radziecka
• Muzeum - apteka
• Muzeum - patefony
• Muzeum instrumenty
• Szpital św Ducha

Ratusz

Ratusz zbudowany został w drugiej połowie XV w stylu gotyckim W 1569 roku miasto nie mogło wybronić się z olbrzymich podatków i popadło w ruinę. 8 maja tego roku o 10. rano zawaliła się wieża ratuszowa, a w jej ruinach zginął młody trębacz. Wieża została ponownie wzniesiona w latach 1569 - 1580, głównie z funduszy Marcina Kromera. Budynek ratusza ulegał licznym przebudowom. Obecna bryła pochodzi z 1830 r.

Wieża mierząca 56 m ozdobiona jest sgraffitem imitującm boniowanie (dekoracyjne opracowanie krawędzi oraz lica ciosu kamieni podkreślające ich układ. Na szczycie wieży, pod barokową kopułą znajduje się galeria widokowa (niestety kiedy tam byliśmy niedostępna  z powodu remontu). W podziemiach wieży zlokalizowane jest średniowieczne więzienie tzw. turma, miejsce wymuszania zeznań tzw. konfesat i przetrzymywania więźniów do czasu egzekucji.

Ratusz z wieżą - widok od południowego-zachodu

Ratusz widok od wschodu.

 Na ścianie zachodniej umieszczony jest orzeł zygmuntowski wraz z herbem Ligęzów, starostów bieckich. Na ścianie wschodniej zachowała się XVI w. tarcza zegara z 24-godzinną skalą czasu.

Herby na zachodniej ścianie ratusza.

Zegar z 24-godzinną podziałką na ścianie wschodniej ratusza.

Kolegiata Bożego Ciała

Kolegiata - kościół parafialny pw. Bożego Ciała to okazała ceglana budowla o halowej konstrukcji, uznawana za najbardziej reprezentatywny zabytek miasta - szkoda, że nie była udostępniona do zwiedzania (pech to pech, jak nie remonty to łódki :) ).
Zaliczany jest do najcenniejszych zabytków architektury sakralnej w Polsce. Monumentalna bryła świątyni pochodzi z późnego gotyku. Budowę kościoła wg rejestru zabytków Królestwa Polskiego rozpoczęto w 1326 r. Prezbiterium, które jest najstarszą częścią kościoła pochodzi z 1480 r. o czym świadczy data znaleziona na belce tęczowej.
Jest to budowla trójnawowa, halowa z bocznymi kaplicami.  Ceglane sklepienie prezbiterium stanowi ostrołukowa kolebka z lunetami, ozdobiona bogatą siecią żeber. Prezbiterium zdobi polichromia wykonana w 1905 roku przez Włodzimierza Tetmajera.
 cennym zabytkiem jest ołtarz główny wykonany w stylu późnego renesansu wykonany ok. 1604 roku. W części centralnej ołtarza znajduje się XVI-wieczny obraz Zdjęcie z krzyża, wykonany przez artystę z kręgu Michała Anioła. Nad obrazem znajduje się scena przedstawiająca Zaśnięcie Matki Boskiej, wykonana przez syna Wita Stwosza - Stanisława Stwosza. Po obu stronach prezbiterium znajdują się późnorenesansowe, bogato rzeźbione stalle.Od 2006 roku po lewej stronie od Oratorium znajduje się relikwiarz z relikwiami św. Jadwigi.

Kościół Bożego Ciała widok od strony ruin barbakanu

Kościół Bożego Ciała widoczne ogrodzenie z figurami apostołów

Renesansowy ołtarz  - niestety zdjęcie tylko przez szybkę w drzwiach.

Na murze otaczającym kościół od południa znajdują się węgierskie figury przedstawiające Apostołów.

Węgierska figura przedstawiająca jednego z apostołów.

Mury obronne i baszty

Mury obronne zbudowane zostały na początku XIV w i miały długość 1200 m. Pierwsze wzmianki źródłowe dotyczące fortyfikacji pochodzą z 1399 z dokumentu podpisanego przez króla Władysława Jagiełłę i mówią o remoncie murów obronnych. Z 14 okrągłych i 3 kwadratowych wież dobrze zachowane są trzy na zachodzie miasta: 1) wieża zwana Rajcowską, Radziecką lub Katowską, podobna wieża północno-zachodnia przy kolegiacie zwana kowalską i wysoka kwadratowa wieża również przy tej świątyni, wykorzystywana jako dzwonnica.
W Bieczu są jeszcze 2 inne baszty, ale w stanie mocno zrujnowanym. Przed kolegiatą można odnaleźć odkopane w 1964 roku ruiny barbakanu.
O potędze dawnego Biecza może świadczyć fakt, że od czasu powstania obwarowań do roku 1770 r. nikomu nie udało się go zdobyć.

Ruiny barbakanu w Bieczu

Baszta kowalska zwana również basztą plebańską

Popiersie Kromera na tle murów obronnych i baszty kowalskiej.

Baszta kowalska

Baszta radziecka i Muzeum Ziemi Bieckiej

Po wjeździe do miasta pierwszym zabytkiem rzuczającym się w oczy jest baszta. Obok baszty znajduje się  Kamienica Barianów Rokickich - zwana Domem z basztą. Kamienica pochodzi z epoki renesansu (1523 r.). Budynek zwieńczony jest renesansową attyka, a liczne elementy dekoracyjne w postaci nadproży i fryzu sgraffitowego czynią budynek jednym z piękniejszych w mieście. Obecnie kamienica jest oddziałem Muzeum Ziemi Bieckiej, z bogatą ekspozycją poświęconą aptekarstwu w historycznym rozwoju.
Usytuowana przy wjeździe do miasta od strony zachodniej baszta radziecka pochodzi z XIV wieku i stanowi integralną część kamienicy Barianów Rokickich. Służyła celom obronnym o czym świadczą liczne okienka strzelnicze, grube mury oraz znaczna wysokość. Baszta radziecka po konserwacji została przystosowana do celów ekspozycyjnych.

Dom z basztą - wjazd do miasta

Baszta radziecka

Muzeum - apteka

Dom Barianów - Rokickich w Bieczu, niedługo po wybudowaniu nabył Marcin Rokicki i urządził tam aptekę (budynek zwany jest "Starą apteką"

Muzeum - różne eksponaty

Pancerz skrzypłocza (Limulus)

Krab

Fragment atlasu roślin, grzybów wykonanego przez Wilhelma Fuska

Rzeźba Kazimierza Wielkiego

Tronik barokowy (warsztat biecki XVII w.)

Wystrój biurka XIX w.

Naczynia XIX w.

Muzeum instrumenty

Ekspozycja instrumentów muzycznych

Lira korbowa

Dudy

Muzeum - polifony i patefony

Szpital Świętego Ducha w Bieczu

Szpital królowej Jadwigi wybudowany został na mocy przywileju wydanego przez królową Jadwigę w 1395 r, która wraz z racjami bieckim ofiaruje pod szpital plac koło murów, gdzie kiedyś stał zamek (zniszczony w 1388 r). Jest to najcenniejszy zabytek budownictwa szpitalnego na terenie Polski południowo-wschodniej. Zachowany budynek szpitala pochodzi prawdopodobnie z około 1480 r. i jest jedynym obiektem fundacji królowej Jadwigi zachowanym do czasów współczesnych. W XIX w. szpital został odremontowany. Służył nadal do 1950 roku biednym.Następnie został przekazany szkole średniej na internat dla chłopców. Po wybudowaniu nowego gmachu liceum szpital opuszczono i zaczął popadać w ruinę. W latach 80. XX w. próbowano budynek remontować, jednak remont został przerwany ze względu na zmiany polityczne w Polsce. Dewastacja w latach 1991-97 doprowadziła do tego, że w chwili obecnej zachowane są tylko mury i dach. Obecnie budynek jest własnością Caritasu i poddawany pracom remontowo - konserwatorskim.

Szpital jest usytuowany na wschodnim cyplu wzgórza miejskiego. Jest to budowla piętrowa o wymiarach 21m x 10,5m. Ściany wschodnia i zachodnia zdobione są cegłą zendrówką. Od strony wschodniej znajdują się dwa portale. Od zachodu znajduje się portal kamienny, obecnie zamurowany. Nad portalem znajduje (raczej znajdował - bo ja tam nic nie widziałem) się rzeźbiony w kamieniu orzeł jagielloński z datą 1487, prawdopodobnie przeniesiony z trzeciego zamku w XVII w.

Nie zwiedziliśmy:
Domu Kromera - odrapany nie rzuca się w oczy - głodni myśleliśmy tylko o jedzeniu, o nadchodzącej burzy i dalszej drodze. Ponadto samochód zatrzymaliśmy przed słynnym Domem Becza - dlaczego nie zrobiłem zdjęć - pytanie pozostawię bez odpowiedzi...


A na koniec jeszcze dementi: w Bieczu nie bylo szkoły katów.
i wiersz Andrzeja Waligórksiego:

SZKOŁA KATÓW

Przed wiekami, w średniowieczu,
(z dawnych wiemy to traktatów)
W podkarpackim mieście Bieczu
Utworzono szkołę katów.
Taka szkoła to unikat
Bez najmniejszej konkurencji:
Na jej czele Magnifikat
Stał zamiast Magnificencji.
A że miły i wesoły
Zawód kata był w tych czasach,
Przyjeżdżała więc do szkoły
Studenterii cała masa.
Co dzień trwały tam zajęcia
Intensywne niesłychanie:
Tu, powiedzmy, jakieś ścięcia,
Tam, powiedzmy, przypiekanie,
Ten świdruje, ów wyłupia,
inny amputuje saczki,
Jeszcze inny się wygłupia,
Tak jak wszystkie w świecie żaczki...
Ale czasem rzedną miny,
Drżą najbardziej nawet dzielni,
Gdy nadchodzą egzaminy
I kolokwia w tej uczelni.
Już profesor dał zadanie
Z wdziękiem i z dezynwolturą:
- Student Dreptak! Wasz skazaniec
Ma się przyznać że jest kurą!
Stęka Dreptak biedaczyna,
Co naprosi się i naklnie,
Ponaciąga, popodrzyna,
Nim skazaniec wreszcie gdaknie...
To też żadne Alleluja,
Bo docenci wybrzydzają:
- Słabo Dreptak, ledwie trója,
U Trypućki gość zniósł jajo!
Idą studia, że aż warczy,
Przykładają się studenci:
Tu coś jęczy, tam coś charczy,
Owdzie czka, gdzie indziej rzęzi...
Jedni już przy doktoratach,
Inni znów przy zaliczeniach,
A nowicjusz dziarsko zmiata
Palce od nóg po ćwiczeniach.
Wreszcie dyplom, przydział pracy,
Pasowanie ostrzem miecza,
Ech, rozpierzchną się chłopacy,
Pójdą w świat z pięknego Biecza!
Lecz kat z katem
Jak brat z bratem:
Zawsze katu kat pomoże,
Chatę znajdzie mu i szatę,
Chleb, herbatę,
Miękkie łoże,
Kat da katu flaków, makat,
Katamaran, Kaśkę, fiata,
A gdzie etat kata vacat,
Tam na etat pchnie kat kata,
Nas też wepchnął nasz przyjaciel,
Lecz żal mamy do faceta,
Bo kat u nas na estradzie,
To nie kat, lecz katecheta!

 http://www.biecz.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&sub=26&menu=28&strona=1
 http://pl.wikipedia.org/wiki/Biecz
 http://zamki.res.pl/biecz.htm
http://pl.wikipedia.org/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Bo%C5%BCego_Cia%C5%82a_w_Bieczu
 http://pl.wikipedia.org/wiki/Ratusz_w_Bieczu
 http://pl.wikipedia.org/wiki/Szpital_%C5%9Awi%C4%99tego_Ducha_w_Bieczu
 http://www.muzeum.biecz.pl