Mój dom murem podzielony... - zamek Kamieniec w Odrzykoniu

  Pierwsze informacje o murowanym zamku w Odrzykoniu pochodzą z roku 1348 (okres panowania Kazimierza Wielkiego).

W 1396 r na mocy darowizny Króla Władysława Jagiełły za zasługi w obronie Wilna zamek przeszedł w posiadanie Klemensa Moskorzewskiego, herbu Pilawa. Klemens rozbudował zamek - wybudował zamek górny i przedzamcze wschodnie zamienione później na zamek średni, ufundował zamkową kaplicę. W tamtych czasach gościł również na zamku Władysław Jagiełło dokonujący objazdu południowych rubieży RP.

W 1407 roku ród przyjął nazwisko Kamienieccy od nazwy góry na którym był wzniesiony zamek (Kamieniec). W XV w. zamek odpiera ataki węgierskie i zostaje rozbudowany w kierunku wschodnim.

  Końcem XV w. - właścicielem zamku został pierwszy w Rzeczypospolitej hetman wielki koronny (ówczesny zwierzchnik sił zbrojnych w Polsce) - prawnuk Klemensa Moskorzewskiego - Mikołaj Kamieniecki. Po jego śmierci doszło do pierwszego podziału zamku pomiędzy dwóch braci Kamienieckiego - Marcina i Klemensa. 1512 r. - zamek rozbudowano o kolejną czwartą już część - przedzamcze wschodnie. W tej postaci przetrwał do dziś. Marcin Kamieniecki gościł w 1528 r wygnanego króla Węgier Jana Zapoyla. W tym też roku zamek wyższy zostaje zastawiona za 2000 u Bonerów.

  Jan Kamieniecki, syn Marcina wg umowy na Wawelu sprzedał w 1530 swoją, niższą, wschodnią część Kamieńca Sewerynowi Bonerowi – bankierowi królowej Bony Sforzy. Boner uczynił z zamku renesansową rezydencję, pozostawiając jednak gotyckie detale. Z córką Bonerów Zofią ożenił się marszałek wielki koronny Jan Firlej i otrzymał w posagu zamek. W 1606 roku wyższą część zamku posiadał Jan Skotnicki, który dokonał remontu. Niestety remont ten spowodował, że deszczówka z dachu spływała wprost na dziedziniec zamku niższego należącego do Firlejów. Rozpoczął się wieloletni spór dotyczący nie tylko zalewania dziedzińca, ale także gruntów, użytkowanej dotąd wspólnie kaplicy i studni, a także muru, który stał się sławny przez Aleksandra Fredrę, które w 1828 roku przez mariaż z Zofią Jabłonowską otrzymał zamek w posagu.

Najazd szwedzki, podobnie jak wiele innych polskich zamków doporwadził do ruiny Kamieńca

  Od połowy XVIII jest opuszczony i niezamieszkany.

8 lipca 1828, Aleksander Fredro poślubił Zofię z Jabłonowskich, która. wniosła mu w posagu, klucz korczyński, z połową starego zamku w Odrzykoniu i Fredro stał się spadkobiercą zamczyska, będącego już wówczas w ruinie. Studiując dokumenty związane z historią otrzymanego majątku, Fredro natrafił na akta procesowe właścicieli zamku odrzykońskiego z pierwszej połowy XVII wieku: Piotra Firleja i Jana Skotnickiego. Na podstawie tego 30-letniego sporu napisał Zemstę.

  W setną rocznicę insurekcji kościuszkowskiej w 1894 r mieszkańcy Odrzykonia ufundowali pomnik Tadeusza Kościuszki, który staną na zamku górnym.

 

  Zamek to gotycka budowla wzniesiona na skalistej górze Kamieniec - 452 m n.p.m. Jej nieregularna forma była wynikiem ukształtowania terenu, na którym została zbudowana. Za czasów Kazimierza Wielkiego pełnił rolę granicznego zamku obronnego. Starsza część, z której zachował się ostrołukowy portal i wschodnia ściana z wnęką, nosi nazwę "wysoki" ("wyższy") lub "odrzykoński". Jego zadaniem była obrona traktu handlowego z Polski na Węgry przez Przełęcz Dukielską. Zamek niższy ("korczyński") to efekt rozbudowy w kierunku wschodnim z XV w.

Obecnie lepiej zachowana jest część wschodnia i tam znajduje się wejście na teren dawnego zamczyska. Widoczne są pozostałości budynków mieszkalnych i kaplicy. W tej części zabytku mieści się małe muzeum urządzone przez pasjonata zamku i kolekcjonera Andrzeja Kołdera. Wśród eksponatów są militaria z dawnego arsenału zamkowego i pamiątki po kolejnych właścicielach, a także XIV-wieczny herb z drzwi zamkowych.

Zamek do dzisiejszego dnia jest podzielony administracyjnie między dwóch właścicieli: jedna połowa należy do gminy Korczyna, druga do Wojaszówk.

Zamek Kamieniec widok od strony parkingu

Pomnik Tadeusza Kościuszki

Pomnik Tadeusza Kościuszki

Napis: MUR GRANICZNY. Historyczny mur graniczny będący powodem starego sporu między dwoma rodami zamieszkującymi zamek Kaminiec. Rodzina Skotnickich zamieszkiwała część górną natomiast rodzina Firlejów średnią część zamku. Historia swary tych dwóch rodów stała się kanwą najwybitniejszej komedii Aleksandra Fredry - "Zemsty". Hrabia Aleksander Fredro był jednym z właścicieli zamku "Kamieniec" w wieku XIX.

Wejście do kaplicy

Skała zwana Strażnicą

Niedaleko zamku stoi "chata za wsią". w jednym z portali znalazłem informację, że chata ma mieć odnowioną strzechę z kiczek robionych z prostej słomy żytniej. "Aby uzyskać taką słomę trzeba posiać hektar pola obsianego żytem, dobrze nawozić, by żyto wyrosło wysokie o dobrej słomie, wykosić kosą i cepami wymłócić wtedy dopiero jest materiał na robienie kiczek, których na ten dach potrzeba dużo. Tak robiono kiczki do skansenów w Kolbuszowej i Sanoku. Kiczki wyrabia rolnik w Kielnarowej."

Chata za wsią obok zamku Kamieniec.

Strony polecane i źródłowe:
http://www.zamekkamieniec.za.pl
http://www.kamieniec.eu/
http://zamki.res.pl/odrzykon.htm
http://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_Kamieniec
http://pl.pogranicze.eu/index.php?categoryid=22&p2_articleid=1546